این پژوهش در سال های زراعی 1394 و 1395 در شهرستان ساری با آزمایش کرت های خردشده با سه فاکتور اصلی (دور آبیاری) و سه فاکتور فرعی (مقدار آب آبیاری) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. دورها، انجام آبیاری بعد از 20، 35 و 50 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A بود (به ترتیب F-20، F-35 و F-50). آبیاری در 3 مقدار 100، 75 و 55 درصد نیاز آبی انجام شد (به ترتیب FI، PRD-75 و PRD-55 که FI به صورت معمولی و PRD متناوب در طرفین ریشه بود). تحلیل آماری داده ها با نرم افزار SAS و آزمون دانکن انجام شد. با توجه به اختلاف غیرمعنی دار برای عملکرد دانه بین FI و PRD-75، با کاربرد PRD-75 می توان حدود 13% در مصرف آب صرفه جویی کرد. تیمارهای F20-FI و F20-PRD75 به ترتیب بهترین نتایج را برای عملکرد دانه داشتند. تیمارهای F20-PRD75 و F35-FI بهترین نتایج را برای عملکرد روغن داشتند.

مدیریت آبیاری یکی از مهم ترین عوامل موثر بر توسعه و گسترش ریشه گیاه است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر تیمارهای مختلف کم آبیاری در روش آبیاری قطره ای سطحی بر چگونگی رشد و توزیع ریشه گیاه ذرت رقم سینگل کراس 704 بود. این پژوهش در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی طی سال زراعی 1393 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 9 تیمار در 4 تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل آبیاری کامل (FI)، کم آبیاری تنظیم شده (DI) با تأمین 80 و 60 درصد نیاز آبی، آبیاری ناقص ریشه به طور متغیر (PRD) و تأمین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی و آبیاری ناقص ریشه به طور ثابت (FPRD) و تأمین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی بود. نیاز آبی بر اساس جبران کمبود رطوبت خاک تا حد ظرفیت زراعی به کمک رطوبت سنج الکترومغناطیس تعیین و بوسیله کنتورهای حجمی اندازه گیری و در مزرعه توزیع شد. اولین تنش در مرحله 6 برگی ذرت اعمال شد. دو هفته بعد از اعمال اولین تنش، در مرحله 10 برگی بوته ها نمونه بردای ریشه انجام شد. در هر بار نمونه برداری صفات وزن خشک، حجم و نفوذ جانبی و عمقی ریشه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در همه تیمارها با کاهش میزان آب مصرفی، میانگین مقدار کلیه صفات مورد اندازه گیری کاهش یافت. تغییرات وزن خشک ریشه نشان داد که تفاوت معنی داری بین روش های FI، PRD100 و PRD80 وجود نداشت. همچنین حجم ریشه تحت تأثیر کم آبی قرار گرفت اما کاربرد روش PRD80 مانع از بروز اثرات منفی کم آبی بر حجم ریشه شد. بنابراین در مقایسه با روش های DI و FPRD هنگام اعمال تنش آبی روش PRD از کارائی بهتری برخوردار است و جذب آب و مواد غذائی توسط ریشه در سطح بیشتری صورت خواهد گرفت.

با توجه به پراکنش فصلی نامناسب بارش در استان مازندران و کمبود منابع آب برای آبیاری مرکبات در سالهای اخیر، عموماً این درختان در فصول گرم سال تحت تنش آبی قرار می گیرند. به منظور بررسی تنش آبی بر عملکرد کمی و کیفی پرتقال، پژوهشی در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی با چهار تیمار و چهار تکرار در پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری شهرستان رامسر در سال 1397-1398 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری کامل (FI)، کم آبیاری (DI) آبیاری بخشی ریشه (PRD) و آبیاری بخشی ریشه بدون جابجایی (FPRD) در سطح 50 درصد آبیاری کامل بودند. در پایان مطالعه خصوصیات کمی و کیفی درخت و میوه شامل آماس نسبی برگ، پتانسیل آب برگ، طول و قطر شاخه، قطر میوه، سرعت رشد نسبی میوه، عناصر موجود در برگ، وزن میوه های ریخته شده، طول و عرض و ضخامت پوست و حجم میوه، عملکرد، ویتامین C، مواد جامد محلول (TSS)، اسیدیته قابل تیتراسیون (TA)، شاخص رنگ (Chroma، CI، h، L) اندازه گیری و مقایسه بین تیمارها براساس آزمون SNK در سطح پنج درصد انجام شد. نتایج نشان داد اختلاف بین طول و قطر شاخه، میزان عناصر موجود در برگ، محتوای نسبی آب برگ، وزن میوه های ریخته شده بین تیمارها معنی دار نبود. همچنین با توجه به اینکه بین تیمارها از نظر خصوصیات کیفی میوه تفاوت معنی دار نبود ولی هر سه تیمار PRD، FPRD و DIازکیفیت خوبی نسبت به FI برخوردار بودند. مقایسه مقدار پتانسیل آب برگ، سرعت رشد نسبی و قطر میوه بین تیمارها، تفاوت معنی داری را نشان داد. روش های FPRD، PRD و DI سبب کاهش مصرف آب و افزایش کارایی مصرف آب شدند. با توجه به شاخص رنگ میوه، بیشترین میزان بازارپسندی میوه در روش DI مشاهده گردید. روش PRD باعث کاهش اندکی در وزن میوه شد ولی باعث افزایش میزان TSS وTA گردید که در تولید آب میوه بسیار مهم می باشند.

در آبیاری به روش آبیاری بخشی ریشه (PRD)، نیمی از محیط ریشه به تواتر به صورت کامل آبیاری شده و نیم دیگر خشک نگه داشته می شود. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی عملکرد و اجزای عملکرد کینوا با کاربرد روش آبیاری PRD در سه نوع بستر کاشت می باشد. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1397 در شرایط گلخانه ای که شامل دو مدیریت آبیاری (آبیاری کامل FI و آبیاری بخشی ناحیه ریشه PRD) و سه بستر کشت (سیلتی رسی S1، لوم رسی S2 و لوم شنی S3) بود، اجرا شد. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع گیاه در تیمار FI (4/84 سانتی متر) و کمترین ارتفاع گیاه در تیمار PRD(5/82 سانتی متر) می باشد. با کاهش 50 درصد میزان آب آبیاری از تیمار FI به تیمارPRD، وزن هزاردانه 1/9 درصد کاهش یافت، بیشترین و کمترین وزن هزاردانه گیاه به ترتیب 0/4 و 6/3 گرم در بوته در تیمارهای FI و PRDبه دست آمد. عملکرد دانه با تغییر مدیریت آبیاری از تیمار FI بهPRD، 2/10 درصد کاهش داشت و حداکثر و حداقل مقدار آن به ترتیب در تیمارهای FI (7/19 گرم در بوته) وPRD (7/17 گرم در بوته) اندازه گیری شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه (2/20 و 4/18 گرم در بوته) به ترتیب مربوط به تیمارهای S1 و S2, 3 است. تیمار خاک سیلتی رسی با وزن هزار دانه 12/4 گرم، دارای وزن هزار دانه بیشتری نسبت به خاک های لوم رسی و لوم شنی (بترتیب با 78/3 و 78/3 گرم) داشت. به طورکلی، تاثیر روش آبیاری PRD بر کاهش مصرف آب در کشت گلخانه ای کینوا مثبت بود و قابل توصیه می باشد.

تحقیقات زیادی نشان داده­است که عملکردمحصول در کم­آبیاری معمولی(DI) کمتر از کم­آبیاری بخشی ریشه(PRD) است، به­طوری­که میزان کاهش عملکرد در PRD نسبت به آبیاری­کامل معنی­دار نیست. نیاز است در مدل­های شبیه­ساز عملکرد محصول، این موضوع لحاظ شود. با توجه به اینکه مدل Daisy تنها مدلی است که قادر است شرایط PRD را شبیه­سازی نماید، هدف از این تحقیق واسنجی دو پارامتر عامل شیب­روزنه­ای(m) و تابع اصلاح­کننده وزن ­مخصوص برگ طی مرحله رشد(LeafAIMod) برای گیاه آفتاب­گردان تحت آبیاری PRD در مدل Daisy بود. برای این­منظور مدل براساس اطلاعات دو تیمارPRD  در دو سطح 75درصد (PRD75) و 55درصد (PRD55) در سال 1392 تحت کشت آفتاب­گردان واسنجی و سپس براساس اطلاعات شش تیمار PRD75 و PRD55 با دورهای مختلف آبیاری در سال 1395 اعتبارسنجی شد. مقادیر اندازه­گیری و شبیه­سازی­شده پارامترهای خروجی شاخص ­سطح­­ برگ(LAI)، ارتفاع گیاه(H) و مقدار ماده­خشک(DM) براساس شاخص­های آماری RMSE، NRMSE، R2 و EF با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج حاصل از اعتبارسنجی نشان داد که دو پارامتر واسنجی شده مذکور، با میانگین RMSE برابر با 465/0 cm2/cm2، 4/5 cm و 286/0Ton/ha به­ترتیب برای پارامترهای LAI، H و DM در محدوده­ی قابل قبول بوده­ است و­ اختلاف معنی­داری بین مقادیر شبیه­سازی­شده و اندازه­گیری­شده وجود ندارد. پراکندگی نقاط شبیه­سازی­شده و اندازه­گیری­شده نسبت به خط یک­به­یک نشان داد که مدلDaisy، شاخص­های فیزیولوژیکی گیاه را در روش PRD تحت تنش آبی کمتر، بهتر برآورد نموده­است. هم­چنین هر دو عامل دور آبیاری و میزان تنش آبی در شبیه­سازی با مدلDaisy تأثیرگذار هستند. پیشنهاد می­شود از این روش، برای شبیه­سازی گیاهان تحت آبیاری PRD استفاده شود.

1کم آبیاری (Deficit Irrigation) از روش های مدیریتی آبیاری است که به منظور افزایش کارایی مصرف آب مورد استفاده قرار می گیرد. در سال های اخیر با توجه به خاصیت سازگاری درونی گیاه با شرایط کم آبی روشی به عنوان آبیاری بخشی (Partial Root Drying) معرفی شده است. در این تحقیق میدانی (مزرعه ای) راه کارهای بهبود کارایی مصرف آب در کشت سویا بررسی شد. این آزمایش در چهار تیمار آبیاری شیاری شامل آبیاری کامل (درحد 100 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک)، کم آبیاری سنتی درحد 75 و 50 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک و آبیاری بخشی درحد50 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال 1387 انجام شد. مقادیر آبیاری درست درحد جبران نقصان رطوبتی خاک (تلفات ناچیز) اعمال شد. نتایج نشان داد که کارایی مصرف آب بین تیمار آبیاری بخشی (PRD) و تیمار کم آبیاری سنتی درحد 50% جبران نقصان رطوبتی خاک بر اساس آزمون چند دامنه دانکن در سطح 5% دارای اختلاف معنی داری است. کارایی مصرف آب در تیمار آبیاری بخشی (PRD) نسبت به تیمار کم آبیاری سنتی درحد 50 و 75 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک و تیمار آبیاری کامل به ترتیب 3/48، 9/61 و 1/70 درصد افزایش یافت.

کم آبیاری (Deficit Irrigation) از روش های مدیریتی آبیاری است که به منظور افزایش کارایی مصرف آب مورد استفاده قرار می گیرد. در سال های اخیر با توجه به خاصیت سازگاری درونی گیاه با شرایط کم آبی روشی به عنوان آبیاری بخشی (Partial Root Drying) معرفی شده است. در این تحقیق میدانی (مزرعه ای) راه کارهای بهبود کارایی مصرف آب در کشت سویا بررسی شد. این آزمایش در چهار تیمار آبیاری شیاری شامل آبیاری کامل (در حد 100 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک)، کم آبیاری سنتی در حد 75 و 50 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک و آبیاری بخشی در حد 50 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال 1387 انجام شد. مقادیر آبیاری درست در حد جبران نقصان رطوبتی خاک (تلفات ناچیز) اعمال شد. نتایج نشان داد که کارایی مصرف آب بین تیمار آبیاری بخشی (PRD) و تیمار کم آبیاری سنتی در حد %50 جبران نقصان رطوبتی خاک بر اساس آزمون چند دامنه دانکن در سطح %5 دارای اختلاف معنی داری است. کارایی مصرف آب در تیمار آبیاری بخشی (PRD) نسبت به تیمار کم آبیاری سنتی در حد 50 و 75 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک و تیمار آبیاری کامل به ترتیب 48.3، 61.9 و 70.1 درصد افزایش یافت.

به منظور ارزیابی برخی خصوصیات فیزیکی و کیفی دانه برنج و میزان جذب نیتروژن در سطوح مختلف­آبیاری، مطالعه ای در معاونت مؤسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران طی دو سال زراعی 1394و1395 انجام گردید. تیمارها شامل دو روش کم­آبیاری تنظیم شده(RDI)  و خشکی بخشی ریشه (PRD) در کشت جو ­و پشته با سه سطح تنش خشکی  DI10)، PRD10، DI30، PRD30،DI60  ،(PRD60 به همراه غرقاب دایم (FI) به­عنوان تیمار شاهد، در سه تکرار انجام گردید. طبق نتایج هردو سال پارامترهای عملکرد، آب مصرفی، راندمان تبدیل، درصد خرد، درصد آمیلوز، غلظت ژل، دمای ژلاتینه شدن و مقدار جذب نیتروژن در تیمارهای مختلف با یکدیگر اختلاف معنی­دار داشته است. بر این اساس اگرچه بیشترین عملکرد در تیمار غرقاب دایم به دست آمد، اما متوسط کاهش عملکرد در تیمار PRD10 دو درصد بوده است، در حالی که مصرف آب آن 32 درصد کمتر از تیمار شاهد است. طبق نتایج ضریب تبدیل در روش خشکی بخشی ریشه نسبت به غرقاب دایم حدود 5/0درصد افزایش داشته و کمترین درصد خرد در تیمار PRD10 اندازه گیری شد. هم چنین تحت تنش ملایم خشکی، صفات کیفی مانند درصد آمیلوز، درجه ژل و دمای ژلاتینه شدن کاهش نداشته است. با افزایش تنش خشکی مقدار جذب ازت در برنج کاهش می­یابد، براین اساس بیشترین جذب نیتروژن هر دوسال در تیمار شاهد به دست آمد که مقدار آن به­ترتیب 8/85 و 6/88 کیلوگرم در هکتار بوده است. لذا استفاده از روش خشکی بخشی ریشه در کشت جوی و پشته به عنوان یک روش جایگزین در کشت برنج قابل اجرا می باشد که بدون کاهش چشم گیر در عملکرد و کیفیت برنج، موجب صرفه جویی در آب مصرفی می­گردد.

به منظور بررسی اثر کم آبیاری و آبیاری بخشی ناحیه ریشه بر بهره وری آب و پارامترهای فتوسنتزی گیاه ماش، آزمایشی در سال 1399 به صورت کرت خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح آبیاری (100، 70 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) به عنوان تیمارهای اصلی و سه روش آبیاری (معمولی، PRD ثابت و PRD متغیر) به عنوان تیمارهای فرعی بود. نتایج نشان داد که اثر تنش آبی بر بهره وری آب، کارایی کربوکسیلاسیون و کارایی مصرف آب فتوسنتزی در سطح یک درصد معنی دار بود. همچنین اثر متقابل تنش آبی و روش آبیاری بر بهره وری آب و کارایی کربوکسیلاسیون معنی دار بود. در همه روش های آبیاری بیشترین مقدار بهره وری آب در سطح آبی 75 درصد حاصل شد. بیشترین مقدار بهره وری آب به مقدار Kg/m349/0 در سطح آبیاری 75 درصد نیاز آبی و روش PRD متغیر اتفاق افتاد. در سطوح آبیاری 100 و 75 درصد نیاز آبی بین مقدار بهره وری آب روش آبیاری معمولی و PRD متغیر تفاوت معنی دار وجود نداشت. در تنش های آبی شدید بهره وری آب در روش PRD متغیر به طور معنی دار از دو روش دیگر بیشتر بود. بنابراین در شرایط کم آبیاری، استفاده از روش PRD، در کاهش اثرات تنش خشکی موثر می باشد.